“گان” به معنی محل خنیاگران است.

لایزنگان: ترکیب سه واژه”لای”(Lay) به معنی دره و “زینه” (Zena) که در زبان اوستایی زئننه(Zaenanah) به معنی هشیار و بیدار دل و “گان” پسوند مکان است و در کل به معنی دره ای که مردمی هوشیار در آنجا ساکنند.

نرده شهر:مخفف واژه نیواردشیر که نیو (Nev) به معنی پهلوان و دلیر لقبی بوده که برای اردشیر بکار می برده اند.

زرگران: در اصل ترکیب دو واژه زریک(Zerik) و گران می باشد که زریک یا دریک (که واژه زر به معنی طلا از آن واژه گرفته شده است) سکه های طلا بود که داریوش بزرگ برای سادگی در معاملات دولتی ضرب کرد.ضرابخانه دارابگرد که در تاریخ از آن یاد شده و تا پس از اسلام در زمان بنی امیه سکه ضرب می کرده است شاید در این منطقه قرار داشته است.

هیربدان:(Hirbadan): جمع هیربد به معنی نگهبان آتشکده ها و روحانی زرتشتی می باشد.هیربد(در اوستا Aethrapaiti) به معنی آموزگار است و چون پیشوایان زرتشتی به آموزش نیز می پرداختند این واژه برای روحانیون زرتشتی بکار رفته است به روایتی هیربدان را مفتیان زرتشتی می دانند.

دبیران:(Dabiran) : به معنی وزراء، و کارکنان ادارات بوده اند که کار وقایع نویسی را نیز انجام می داده اند.

درنگانه : اصل واژه ، درنگیانه(Darangianah) به معنی سرزمین سکاها برگرفته از زرنگ نام سیستان کنونی است که در تاریخ، این قوم به دلیل مهارت در فنون جنگی، شاهان برای مقابله با دشمن از آنها استفاده می کرده اند.داریوش بزرگ در کتیبه های خود از سکاهای تیز خود در ارتشش به عنوان کسانی که مطیع او هستند نام می برد و این روستا مقر استقرار سکاها پیرامون دژ دارابگرد بوده است.سرزمین سیستان پیش از اشکانیان زرنگ می خواندند و در زمان سلوکیان مردم آن سامان را زرنگیان یا درنگیان می خواندند.زرنگ منسوب به زریه یا زره به معنی دریا است که به دلیل وفور آب و وجود رودها و دریاچه ها و با تلاق های فراوان بوده است.

شهنان:(Shahnan) : ترکیب دو واژه “شه و نان ” می باشد و به معنی محل تامین آذوقه دربار بوده است.

بختاگرد: اصل واژه، پاختاگرد(Pakhtagerd) ترکیب دو واژه ” پاختا” به معنی معمار و “گرد” به معنی شهر و در کل به معنی شهر معماران بوده است.

برگان: اصل واژه ورگان (Vargan)  بوده که به معنی دادگاه است و واژه ” ور” در زبان پهلوی (که در زبان اوستایی Varah خوانده می شود) به معنی اعتقاد داشتن و باور کردن است و در ایران باستان عبارت بوده از آزمایش های گوناگونی که خوانده و خواهان بدان وسیله می بایست حقانیت خود را ثابت کنند.

پاسخن: (Paskhan) : ترکیب از دو واژه “پاس” و “خن” یا خانه می باشد که به معنای دژ محافظتی بوده است.

شاهیجان: اصل واژه شاهیگان بوده که شایگان خلاصه این واژه است و به معنی شایسته و لایق می باشد.

بیزدان: اصل واژه، به یزدان (Beheyazdan) بوده و به معنای منطقه ای است که مورد توجه خداوند قرار دارد.

ماریان: (Mariyan) : اصل واژه ، ماهرویان به معنی زیبا رویان بوده است.

نوایگان: اصل واژه نوکان(Nevakan) که در زبان پهلوی به معنی نیکان و افراد دانا می باشد.

گونان: (Gavanan) تر کیبی از دو واژه “کون”(Kavan) به معنی کابین و جهیز و ” ان ” پسوند جمع و در کل به معنی مهمات و لجستیک می باشد.

مادوان:در غرب شهر دارابگرد در دامنه رشته کوههای منشعب از سلسله کوههای زاگرس منطقه ای به نام مادوان وجود دارد که در نزدیکی آن تل های باستانی بسیاری قرار دارند و از قدیمی ترین مناطق فارس محسوب می شوند. با توجه به اینکه نامگذاری شهرها و مناطق در ایران قدیم بر اساس وجه تسمیه مشخص صورت گرفته است و لفظ” مادوان” ترکیبی از کلمه (“ماد” + پسوند” وان” )می باشد و پسوند “وان” یا “بان” در زبان پارسی جدید و قدیم به معنی( نگهداری، نگهدارنده، آثروان، دربان،مرزبان و… ) بنابراین این منطقه می توانسته محل نگهداری اسرای مادی باشد. اشاره ثعالبی به این نکته که در ولایت دارابگرد اسرای یونانی نگهداری می شده اند نیز احتمالاً در ارتباط با سابقه منطقه در چنین مواردی می باشد. بدیهی است اکتشافات باستان شناسی در این منطقه )مادوان( که دارای تپه ها وتل های باستانی زیادی هست می تواند سبب روشن شدن تاریخ این منطقه گردد. اخیراً در نزدیکی روستای مادوان در کنار یک تل باستانی تعدادی زیر ستون به سبک زیر ستونهای تخت جمشید بدست آمده است که احتمالاً حاکی از وجود یک کاخ در این ناحیه بوده است. با توجه به اینکه سبک ساخت این زیر ستونها نسبت به زیر ستونهای کاخ تخت جمشید از معماری پیشرفته ای برخوردار نبوده و فاقد حجاری و ظرافت زیر ستونهای کاخ های هخامنشیان است این احتمال وجود دارد که این اثر متعلق به قبل از عصر داریوش و پیش از زمان ساخت کاخ های تخت جمشید و حتی پاسارگاد بوده باشد.(*)